تولد امام على (ع) روز سیزدهم ماه رجب سال سىام عام الفیل، در خانه کعبه اتفاق افتاده است. مىگویند کسى پیش از آن حضرت و پس از ایشان در خانه کعبه متولد نشده است.
از جمله نعمتهاى الهى در حق على ابن ابىطالب (ع) یکى آن بود که وقتى قریش در قحطى بزرگى افتادند و ابو طالب را فرزند و عیال زیاد و توانایى مالى کم بود، حضرت رسول (ص) به عموى خود عباس که مردى توانگر بود گفت برویم و از بار زندگى ابو طالب بکاهیم و هر کدام یکىاز پسران او را برگیریم و پیش خود نگاهداریم. عباس این پیشنهاد را پذیرفت و هر دو پیش ابو طالب رفتند و گفتند ما مىخواهیم هر کدام یکى از پسران ترا نزد خود نگاهداریم تا این مصیبت قحطى از میان ما برداشته شود. ابو طالب که از میان فرزندان خود عقیل را از همه بیشتر دوست داشت گفت اگر عقیل را نزد من بگذارید هر یک از پسران دیگر مرا که مىخواهید مىتوانید ببرید. پس عباس جعفر را همراه خود به خانه برد و حضرت رسول (ص) امام على (ع) را ،
امام على (ع) نزد رسول خدا (ص) بزرگ شد تا آنکه آن حضرت به نبوت مبعوث شد و امام على (ع) به او ایمان آورد.
بسیارى از سیره نویسان و محدثان امام على (ع) را نخستین کسى مىدانند که اسلام آورد و آنها که خدیجه را نخستین اسلام آورنده مىدانند امام على (ع) را نخستین اسلام آورنده از مردان مىشمارن اینکه حضرت امیر (ع) اسلام آورنده نخستین، دست کم از میان مردان، باشد امرى طبیعى به نظر مىرسد، زیرا بنا بر روایت سیرهنویسان، حضرت رسول (ص) بعثت خود را نخست به خدیجه اعلام فرمود و خدیجه قول او را تصدیق و تأیید کرد. دومین شخصى که از اسلام و بعثت حضرت رسول (ص) مىبایست آگاه مىشد على بن ابیطالب (ع) بود که در خانه آن حضرت زندگى مىکرد و در آن هنگام ده تا پانزده سال داشت. پس از او زید بن حارثه بود که پسر خوانده و آزاد کرده پیامبر (ص) بود و در همان خانه زندگى مىکرده است روایاتى هست که در آغاز فقط حضرت رسول (ص) و خدیجه و امام على (ع) را در حال نماز گزاردن دیدهاند و روایات دیگرى هست که به موجب آن حضرت رسول (ص) در آغاز بعثت به هنگام نماز، با امام على (ع) و پنهان از نظر دیگران به شکاف کوهها و درههاى مکه مىرفتند و در آن جا نماز مىخواندند.
آن حضرت در میان مهاجرانِ نخستین و در میان جنگجویان بدر که سمت فضیلت و برترى بر اصحاب دیگر حضرت رسول (ص) را دارند، تنها کسى است که هرگز بت پرستى نکرده است و از آن هنگام که خود را شناخته است خداى واحد را پرستیده و با رسول خدا (ص) نماز گزارده است.
بنا بر روایتى دیگر چون آیه: و أنذر عشیرتک الأقربین (به خویشاوندان نزدیک خود هشدار ده) نازل شد، حضرت رسول (ص) بنا بر این دستور الهى فرزندان و نبیرگان عبد المطلب را که نزدیکترین خویشان او بودند دعوت کرد و فرمود هر کس از شما پیشتر از دیگران با من بیعت کند برادر و دوست و وارث من خواهد بود و این سخن را سه بار تکرار فرمود و در هر بار فقط امام على (ع) برخاست و آن حضرت را تأیید و تصدیق کرد و حضرت رسول (ص) فرمود: »این مرد، برادر من و وصى من و خلیفه من در میان شماست. سخن او را بشنوید و از او اطاعت کنید
